[ Pobierz całość w formacie PDF ]
stulecia25.
i pozbawiając podmiotowości. Nie brano pod uwagę tego, że tożsa
mość kulturowa wyrasta ze świadomego orientowania się ludzi na J. J. Lipski w szkicu "Dwie ojczyzny, dwa patriotyzmy (uwagi
wartości rdzenne, centralne, takie jak: język matczyny, wyznanie, o megalomanii narodowej i ksenofobii Polaków)"26 próbuje wykazać
wspólny los narodów zachęcając do zadbania o wspólny narodowy
zasiedziałość terytorialna, tradycje itp.
spadek kulturowy na pograniczu. Sądzę, że należałoby odrzu
Zakładam, że nabywanie tożsamości kulturowej inaczej prze
cić walkę o rząd nad duszami mieszkańców pogranicza i
biega w regionach wykazujących wysoki stopień homogeniczności
pozwolić na wyrażanie się przez nich w dwóch kulturach,
etnicznej i wyznaniowej w porównaniu z regionami zróżnicowa
gdyż na nich wyrośli.
nymi, ustawicznego styku, przechodzenia i ścierania się grup wyzna
Obszary te można porównać do biblijnej wieży Babel. Wie
niowych i etnicznych. Stąd badanie społeczności "pogranicznych"
lojęzyczny gwar był przyczyną pracy L. Zamenhoffa nad wspól
w przeważającej mierze koncentruje się na uchwyceniu i przedsta
nym językiem dla tej ludności (esperanto). Dowodów dotyczących
wieniu różnych przejawów tożsamości narodowej, analizie funda
wspólnego losu narodów dostarcza historia. Przykładem mogą być
mentalnych czynników zachowania tożsamości.
Andrzej i Stanisław Szeptyccy. Andrzej, arcybiskup unicki, metopo-
W procesie wielowiekowego współżycia grup wyznaniowych
lita Lwowa i Halicza, patriota ukraiński, Stanisław - generał wojsk
i etnicznych, w szerokim pasie wschodnich ziem polskich, teryto
polskich i bohater wojny polsko - bolszewickiej, nie mniej gorÄ…cy
rium obecnej Litwy, Białorusi, Ukrainy, wytworzyło się wiele specy
patriota polski. W obliczu konfliktu polsko - ukraińskiego wystąpiła
ficznych wartości, powstawało i ulegało ustawicznym modyfikacjom
między nimi zasadnicza różnica postaw. Dopiero w obliczu śmierci
wiele stereotypów i uprzedzeń. Ziemie te były terenem walk o po
Stanisława udało się rodzicom nakłonić braci do zgody, jednak me
zycje społeczno - polityczne, miejscem konfliktów, dyskryminacji,
tropolita nie chciał słyszeć polskiego, generał ukraińskiego. I tu do
buntu i oporu przeciwko upokorzeniu i zniewoleniu.
bre wychowanie rodzicielskiego domu zadecydowało o rozwiązaniu
Po II wojnie światowej przecięto habitat milionowym rzeszom
sprawy: rozmowę odbyto w języku francuskim.
ludności, rozdzielając ojczyznę ideologiczną od prywatnej23. Dla
ludności polskiej podobna sytuacja istnieje tylko na Zaolziu, gdzie Przykładów wyrastania w dwóch kulturach jest bardzo wiele,
"...z dużym zaangażowaniem (ludność polska) podtrzymywała i pod chociażby w kulturze żydowskiej i polskiej. Można więc zapytać, ilu
trzymuje swoją ojczystą kulturę"24. U nas przez wiele lat próbowano
2 5
H. Kubiak, Polacy i Polonia w ZSRR: kwestie terminologiczne, periody-
forsować tezę o homogeniczności wyznaniowej i etnicznej Polski. Po
zacja, rozmieszczenie przestrzenne, szacunki ilościowe, w: Mniejszości polskie
2 3 i Polonia w ZSRR, pod red. H. Kubiaka, T. Palecznego i in., Kraków 1992, s. 17
S. Ossowski, O ojczyznie i narodzie, Warszawa 1984, s. 26 i nast.
26
2 4 Jan Józef Lipski, Tunika Nessosa, Warszawa 1992, s. 139 - 164
T. Lewowicki (red.), Dzieci Zaolzia, Cieszyn 1992, s. 6
83
82
stwierdziłem w przypadku własnych badań27. Wysoki stopień toż
Polakom wyrzÄ…dzono krzywdÄ™, ilu ludziom skonfiskowano paszport
samości z kulturą polską nie wykluczył, a nawet wspomagał identy
polski i zmuszono do przyjęcia dokumentów emigracyjnych tylko
fikację z kulturą rodzimą - jestem Polakiem i Białorusinem, jestem
dlatego, że pochodzili z rodziny żydowskiej. Dlaczego zaklasyfiko
tym, kim chcę być, a nie tylko tym, jak chcą mnie zaszufladkować
wano ich jednoznacznie, dlaczego nie mogli być tym, kim faktycznie
inni.
byli, czuli się i chcieli być w swoim wyobrażeniu.
Odrzucam więc jednowymiarowe rozpatrywanie tożsamości, je
Tożsamość kulturowa społeczności wyrasta ze świadomego
stem przeciwny założeniu, że nie można jednocześnie być Litwinem
orientowania się ludzi na wartości grupy, które decydują o swo
i Polakiem, %7łydem i Polakiem, Białorusinem i Polakiem. Zakładam
istości i odrębności i wyrażają się w emocjonalnym stosunku do
nieustanny proces kształtowania się i funkcjonowania tożsamości
tych wartości. Stąd mała ojczyzna, prywatna ojczyzna, tutejszość,
w triadzie (tożsamość naturalna, tożsamość "roli", tożsamość "ja").
swojskość, korzenie itp. Członkostwo jednej grupy nie wyklucza jed
Za L. Witkowskim można ująć to w postaci "wektora epistemolo-
nak bycia członkiem innej. Fakt identyfikacji z różnymi grupami
gicznego", wyrażającego dominujący kierunek oddziaływań: kom
etniczno - narodowymi nie musi prowadzić do dysonansu. Jednakże
petencja (gotowość i zdolność do pewnych zachowań), koncepcja
przez wiele lat Polski Ludowej wykorzeniano pojęcie małych oj
(umiejscowienie siebie w skomplikowanym polu interakcji zachodzÄ…
czyzn, a ktoś kto przejawiał inicjatywę, chciał działać "u siebie", był
cych w regionie zróżnicowanym wyznaniowo i etnicznie), kondycja
traktowany przez centralistyczny system administracyjny jako wróg
(poczucie wewnętrznej spójności i odrębności, poczucie tożsamości [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl freetocraft.keep.pl
stulecia25.
i pozbawiając podmiotowości. Nie brano pod uwagę tego, że tożsa
mość kulturowa wyrasta ze świadomego orientowania się ludzi na J. J. Lipski w szkicu "Dwie ojczyzny, dwa patriotyzmy (uwagi
wartości rdzenne, centralne, takie jak: język matczyny, wyznanie, o megalomanii narodowej i ksenofobii Polaków)"26 próbuje wykazać
wspólny los narodów zachęcając do zadbania o wspólny narodowy
zasiedziałość terytorialna, tradycje itp.
spadek kulturowy na pograniczu. Sądzę, że należałoby odrzu
Zakładam, że nabywanie tożsamości kulturowej inaczej prze
cić walkę o rząd nad duszami mieszkańców pogranicza i
biega w regionach wykazujących wysoki stopień homogeniczności
pozwolić na wyrażanie się przez nich w dwóch kulturach,
etnicznej i wyznaniowej w porównaniu z regionami zróżnicowa
gdyż na nich wyrośli.
nymi, ustawicznego styku, przechodzenia i ścierania się grup wyzna
Obszary te można porównać do biblijnej wieży Babel. Wie
niowych i etnicznych. Stąd badanie społeczności "pogranicznych"
lojęzyczny gwar był przyczyną pracy L. Zamenhoffa nad wspól
w przeważającej mierze koncentruje się na uchwyceniu i przedsta
nym językiem dla tej ludności (esperanto). Dowodów dotyczących
wieniu różnych przejawów tożsamości narodowej, analizie funda
wspólnego losu narodów dostarcza historia. Przykładem mogą być
mentalnych czynników zachowania tożsamości.
Andrzej i Stanisław Szeptyccy. Andrzej, arcybiskup unicki, metopo-
W procesie wielowiekowego współżycia grup wyznaniowych
lita Lwowa i Halicza, patriota ukraiński, Stanisław - generał wojsk
i etnicznych, w szerokim pasie wschodnich ziem polskich, teryto
polskich i bohater wojny polsko - bolszewickiej, nie mniej gorÄ…cy
rium obecnej Litwy, Białorusi, Ukrainy, wytworzyło się wiele specy
patriota polski. W obliczu konfliktu polsko - ukraińskiego wystąpiła
ficznych wartości, powstawało i ulegało ustawicznym modyfikacjom
między nimi zasadnicza różnica postaw. Dopiero w obliczu śmierci
wiele stereotypów i uprzedzeń. Ziemie te były terenem walk o po
Stanisława udało się rodzicom nakłonić braci do zgody, jednak me
zycje społeczno - polityczne, miejscem konfliktów, dyskryminacji,
tropolita nie chciał słyszeć polskiego, generał ukraińskiego. I tu do
buntu i oporu przeciwko upokorzeniu i zniewoleniu.
bre wychowanie rodzicielskiego domu zadecydowało o rozwiązaniu
Po II wojnie światowej przecięto habitat milionowym rzeszom
sprawy: rozmowę odbyto w języku francuskim.
ludności, rozdzielając ojczyznę ideologiczną od prywatnej23. Dla
ludności polskiej podobna sytuacja istnieje tylko na Zaolziu, gdzie Przykładów wyrastania w dwóch kulturach jest bardzo wiele,
"...z dużym zaangażowaniem (ludność polska) podtrzymywała i pod chociażby w kulturze żydowskiej i polskiej. Można więc zapytać, ilu
trzymuje swoją ojczystą kulturę"24. U nas przez wiele lat próbowano
2 5
H. Kubiak, Polacy i Polonia w ZSRR: kwestie terminologiczne, periody-
forsować tezę o homogeniczności wyznaniowej i etnicznej Polski. Po
zacja, rozmieszczenie przestrzenne, szacunki ilościowe, w: Mniejszości polskie
2 3 i Polonia w ZSRR, pod red. H. Kubiaka, T. Palecznego i in., Kraków 1992, s. 17
S. Ossowski, O ojczyznie i narodzie, Warszawa 1984, s. 26 i nast.
26
2 4 Jan Józef Lipski, Tunika Nessosa, Warszawa 1992, s. 139 - 164
T. Lewowicki (red.), Dzieci Zaolzia, Cieszyn 1992, s. 6
83
82
stwierdziłem w przypadku własnych badań27. Wysoki stopień toż
Polakom wyrzÄ…dzono krzywdÄ™, ilu ludziom skonfiskowano paszport
samości z kulturą polską nie wykluczył, a nawet wspomagał identy
polski i zmuszono do przyjęcia dokumentów emigracyjnych tylko
fikację z kulturą rodzimą - jestem Polakiem i Białorusinem, jestem
dlatego, że pochodzili z rodziny żydowskiej. Dlaczego zaklasyfiko
tym, kim chcę być, a nie tylko tym, jak chcą mnie zaszufladkować
wano ich jednoznacznie, dlaczego nie mogli być tym, kim faktycznie
inni.
byli, czuli się i chcieli być w swoim wyobrażeniu.
Odrzucam więc jednowymiarowe rozpatrywanie tożsamości, je
Tożsamość kulturowa społeczności wyrasta ze świadomego
stem przeciwny założeniu, że nie można jednocześnie być Litwinem
orientowania się ludzi na wartości grupy, które decydują o swo
i Polakiem, %7łydem i Polakiem, Białorusinem i Polakiem. Zakładam
istości i odrębności i wyrażają się w emocjonalnym stosunku do
nieustanny proces kształtowania się i funkcjonowania tożsamości
tych wartości. Stąd mała ojczyzna, prywatna ojczyzna, tutejszość,
w triadzie (tożsamość naturalna, tożsamość "roli", tożsamość "ja").
swojskość, korzenie itp. Członkostwo jednej grupy nie wyklucza jed
Za L. Witkowskim można ująć to w postaci "wektora epistemolo-
nak bycia członkiem innej. Fakt identyfikacji z różnymi grupami
gicznego", wyrażającego dominujący kierunek oddziaływań: kom
etniczno - narodowymi nie musi prowadzić do dysonansu. Jednakże
petencja (gotowość i zdolność do pewnych zachowań), koncepcja
przez wiele lat Polski Ludowej wykorzeniano pojęcie małych oj
(umiejscowienie siebie w skomplikowanym polu interakcji zachodzÄ…
czyzn, a ktoś kto przejawiał inicjatywę, chciał działać "u siebie", był
cych w regionie zróżnicowanym wyznaniowo i etnicznie), kondycja
traktowany przez centralistyczny system administracyjny jako wróg
(poczucie wewnętrznej spójności i odrębności, poczucie tożsamości [ Pobierz całość w formacie PDF ]